به عبارت دیگر کالیبراتور دما دستگاهی است که جهت کنترل و صحت مقادیر اندازه گیری شده توسط تجهیزات اندازه گیری دما بکار می روند. کالیبراتورهای دما به کمک سنسور های دمای ترموکوبل یا RTD، امکان مقایسه ی دمای واقعی با مقادیر اندازه گیری شده با دقت بالا را برای ما فراهم می کنند. خصوصیت بسیار مهم کالیبراتورهای دما دقت اندازه گیری آنها می باشد و یکی از فاکتورهای اصلی تعیین کننده قیمت کالیبراتور دما می باشد.

 

یکی از نکات بسیار مهم در استفاده از دستگاههای اندازه گیری کالیبره کردن آنها می باشد، دستگاههای اندازه گیری پس از مدت زمانی دچار خطا خواهند شد که ممکن است براثر عوامل فیزیکی مانند صدمه و یا  استفاده نادرست اپراتور در شرایط نا متعارف و .. اتفاق بیافتد که دراین مرحله جهت کالیبره نمودن دستگاه بایستی از یک دستگاه مرجع استفاده نمود که میزان خطای آن استاندارد شده باشد .

درمکانهائی که دما اندازه گیری, کنترل و نمایش داده میشود , ابزارآلاتی همچون سنسورها (ترموکوبل) ، شاخص ها (پنل مترها) ، کنترل کننده های فر آیند , ثبت کننده های جداول و ثبت کننده های اطلاعات استفاده می شوند . این ابزار آلات می بایستی به صورت دوره ای چک و تنظیم شوند، به همین دلیل استفاده از کالیبراتورهای دما جهت کالیبره کردن و تنظیم کردن ابزارهای اندازه گیری دما ضروری و لازم میباشد .

همچنین می توان از مولتی فانکشن کالیبراتورها که می توانند سیگنالهای جریان، ولتاژ و دما را اندازه گیری کند و چند کاربردی هستند جهت کالیبره کردن دستگاهها استفاده کرد.

همچنین برخی از کالیبراتور های دما دو منظوره بوده و به عنوان ترمومتر نیز استفاده می شود.

 

کاربرد کالیبراتورهای دما

• کالیبره نمودن و شاخص مقیاسه نمودن تجهیزات اندازه گیری وثبت کننده ها
• تعیین صحت مطابق بودن دستگاه با طراحی و مشخصات نظارتی صحیح
• کالیبراتور دمای قابل حمل کاربرد آزمایشگاهی داشته و به منظور کالیبره کردن ترمومترها استفاده می شود.

پارامترهای مهم در انتخاب کالیبراتور دما

۱- نوع سنسور ورودی
۲- تعداد ورودی ها
۳- دقت اندازه گیری
۴- بازه اندازه گیری جهت تست
۵- انواع واحدهای اندازه گیری
۶- رزولوشن دستگاه
۷- پرتابل بودن دستگاه
۸- امکان گزارش گیری و اتصال به کامپیوتر

 

 کالیبراسیون چیست ؟

واسنجی یا کالیبراسیون مطابقت با استاندارد را تعیین می‌کند. کالیبراسیون اندازه‌گیری و تعیین صحت وسیله اندازه‌گیری در مطابقت با مرجع تأیید شده می‌باشد.

هدف کالیبراسیون ایجاد نظامی مؤثر به منظور کنترل صحت و دقت پارامترهای مترولوژیکی دستگاه‌های آزمون و وسایل اندازه‌گیری و کلیه تجهیزاتی است که عملکرد آن‌ها بر کیفیت فرایند تأثیرگذار می‌باشد.

این کار به منظور اطمینان از تطابق اندازه‌گیری‌های انجام شده با استانداردهای جهانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تعریف دقیق کالیبراسیون در استاندارد ملی ایران به شماره ۴۷۲۳ آمده‌است. کالیبراسیون اجازه می‌دهد که میزان تصحیح لازم را نسبت به نشاندهی تعیین کنیم.

با کالیبراسیون ممکن است خواص اندازه شناختی دیگری نظیر اثر کمیتهای تأثیرگذار نیز تعیین شود.

در واقع کالیبراسیون ویژگی‌های کارآمدی دستگاه یا مواد مرجع را به وسیلهٔ انجام مقایسات مستقیم مشخص می‌کند.

کدام دستگاه‌ها باید کالیبره شوند؟

هر وسیله‌ای که برای اندازه‌گیری به کار می‌رود و در روش‌های اجرایی به استفاده از آن اشاره شده‌است، نیاز به تعیین صحت و دقت یا کالیبراسیون دارد.

دستگاه‌های اندازه‌ گیری باید به‌ طور دوره‌ای کالیبره شوند. گذشت زمان، فرسودگی، حوادث غیرقابل پیش‌بینی، باعث می‌شوند تا قابلیت ردیابی نتایج آن‌ها تا استانداردها زیر سؤال رفته و نیازمند تأیید مجدد باشند.

 

برای تجهیزات کالیبره شده گواهی کالیبراسیون صادر شده و ضمیمه دستگاه می‌گردد.

کالیبره کردن تمام تجهیزات لازم نیست. برخی از آن‌ها ممکن است صرفاً به عنوان نشان دهنده مورد استفاده قرار گیرند.

انواع دیگر تجهیزات ممکن است به عنوان ابزار تشخیصی و آشکارسازی به کار بروند.

هر گاه وسیله‌ای برای تعیین قابلیت پذیرش محصول یا عوامل مؤثر در فرایند آزمون مورد استفاده قرار نگیرد کالیبراسیون آن ضرورت ندارد.

 

اهداف اصلی کالیبراسیون

برای اطمینان از قرائت‌هایی که از دستگاه صورت می‌گیرد.

برای تعیین درستی مقادیر خوانده شده از دستگاه.

برای استقرار قابلیت ردیابی دستگاه به استانداردهای مرجع

(هدف نهایی کالیبراسیون برقراری قابلیت ردیابی عنوان شده‌است) قابلیت ردیابی traceability مهمترین ویژگی که یک اندازه‌گیری باید داشته باشد وجود قابلیت ردیابی نتایج آن تا استانداردهای ملی و سپس بین‌المللی می‌باشد.

وقتی سطح اطمینان و عدم قطعیت کلیه اندازه‌گیری‌ها بیان شود درستی و دقت نتایج اندازه‌گیری تضمین می‌گردد.

قابلیت ردیابی قابلیت ارتباط دادن مقدار یک استاندارد یا نتیجه یک اندازه‌گیری با مرجع‌های ملی یا بین‌المللی از طریق زنجیره پیوسته مقایسه‌ها که همگی عدم قطعیتی معین دارند.

کالیبراسیون تنها راه برقراری قابلیت ردیابی می‌باشد. استقرار قابلیت ردیابی نتایج اندازه‌گیری (در کالیبراسیون) بوسیله تعیین نام دستگاه مرجع کالیبراسیون و عدم قطعیت آن محاسبه اعلام عدم قطعیت اندازه‌گیری برای نتایج کالیبراسیون و نیز بیان شرایط محیطی اثرگذار بر نتیجه اندازه‌گیری قابلیت ردیابی نتایج کالیبراسیون استقرار می‌یابد.

 

دسته بندی دستگاه های کالیبراسیون دما

کالیبراتور دما به دو گروه تقسیم می شود حمام دما برای شبیه سازی واقعی میزان دما و کالیبراتور پرتابل که برای شبیه سازی انواع ترموکوپل و PT100 هستند.

Field Temperature Calibration (کالیبراسیون دمای پرتابل یا صنعتی) : جهت ترمومترهایی مورد استفاده قرار می گیرد که در خارج ازمحیط آزمایشگاه تست می شوند که معمولا رنج دقت آنها بین ۵ تا ۰.۵ درجه سانتیگراد است.

کالیبراسیون دمای ثانویه یا آزمایشگاهی
جهت کالیبراسیون تجهیزاتی مانند PT-100 یا PRT، ترمیستورهای دقیق و ترموکوپل های noble-metal مورد استفاده قرار می گیرد. این سیستم ها دارای دقتی بین ۰.۵ تا ۰.۰۲ درجه سانتیگراد هستند.

کالیبراسیون دمای fixed point یا primary
این سیستم ها،  جهت کالیبراسیون SPRT ها و ترموکوپل های nobel-metal مورد استفاده قرار می گیرد و دارای دقت ۰.۰۰۱ درجه سانتیگراد می باشد.